Sample Text

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Duo Reges: constructio interrete. Tenuis Lucius Verginius unusque de multis sexagesimo anno post libertatem receptam virginem filiam sua manu occidit potius, quam ea Ap. Eodem modo is enim tibi nemo dabit, quod, expetendum sit, id esse laudabile. Sed quamquam negant nec virtutes nec vitia crescere, tamen utrumque eorum fundi quodam modo et quasi dilatari putant. Si ista mala sunt, in quae potest incidere sapiens, sapientem esse non esse ad beate vivendum satis. Quid est, quod ab ea absolvi et perfici debeat? Est autem etiam actio quaedam corporis, quae motus et status naturae congruentis tenet; Sed et illum, quem nominavi, et ceteros sophistas, ut e Platone intellegi potest, lusos videmus a Socrate. Utram tandem linguam nescio? An hoc usque quaque, aliter in vita? Licet hic rursus ea commemores, quae optimis verbis ab Epicuro de laude amicitiae dicta sunt. Quid de Pythagora? Tubulum fuisse, qua illum, cuius is condemnatus est rogatione, P. Quae cum dixisset paulumque institisset, Quid est?

Quo minus animus a se ipse dissidens secumque discordans gustare partem ullam liquidae voluptatis et liberae potest. Hoc non est positum in nostra actione. Quod maxime efficit Theophrasti de beata vita liber, in quo multum admodum fortunae datur. Vives, inquit Aristo, magnifice atque praeclare, quod erit cumque visum ages, numquam angere, numquam cupies, numquam timebis. Haec igitur Epicuri non probo, inquam. Polemoni et iam ante Aristoteli ea prima visa sunt, quae paulo ante dixi. In primo enim ortu inest teneritas ac mollitia quaedam, ut nec res videre optimas nec agere possint. Beatum, inquit. Hic Speusippus, hic Xenocrates, hic eius auditor Polemo, cuius illa ipsa sessio fuit, quam videmus. Sed quot homines, tot sententiae; Unum nescio, quo modo possit, si luxuriosus sit, finitas cupiditates habere. Ut ad minora veniam, mathematici, poëtae, musici, medici denique ex hac tamquam omnium artificum officina profecti sunt. Sed certe opus est ea valere et vigere et naturales motus ususque habere, ut nec absit quid eorum nec aegrum debilitatumve sit; Aufidio, praetorio, erudito homine, oculis capto, saepe audiebam, cum se lucis magis quam utilitatis desiderio moveri diceret.

Numquam facies.

Illud dico, ea, quae dicat, praeclare inter se cohaerere.

Primum divisit ineleganter;

Quamvis enim depravatae non sint, pravae tamen esse possunt.

Stoicos roga.

Multoque hoc melius nos veriusque quam Stoici.

Quis negat?

Qui autem diffidet perpetuitati bonorum suorum, timeat necesse est, ne aliquando amissis illis sit miser.

Scrupulum, inquam, abeunti;

Qua tu etiam inprudens utebare non numquam.

Praeteritis, inquit, gaudeo.

Sunt autem, qui dicant foedus esse quoddam sapientium, ut ne minus amicos quam se ipsos diligant.

• Quis Aristidem non mortuum diligit?
• Nihil enim iam habes, quod ad corpus referas;
• Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt.
• Quod praeceptum quia maius erat, quam ut ab homine videretur, idcirco assignatum est deo.

Quae rursus dum sibi evelli ex ordine nolunt, horridiores evadunt, asperiores, duriores et oratione et moribus. Non pugnem cum homine, cur tantum habeat in natura boni; Miserum hominem! Si dolor summum malum est, dici aliter non potest. Ita relinquet duas, de quibus etiam atque etiam consideret. Poterat autem inpune; Quia, si mala sunt, is, qui erit in iis, beatus non erit. Qua ex cognitione facilior facta est investigatio rerum occultissimarum. Scisse enim te quis coarguere possit?

• Ergo opifex plus sibi proponet ad formarum quam civis excellens ad factorum pulchritudinem?
• Portenta haec esse dicit, neque ea ratione ullo modo posse vivi;
• Qui enim voluptatem ipsam contemnunt, iis licet dicere se acupenserem maenae non anteponere.
• Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior;
• Septem autem illi non suo, sed populorum suffragio omnium nominati sunt.

Hic ambiguo ludimur.

Graece donan, Latine voluptatem vocant.

Tenent mordicus.

Haec et tu ita posuisti, et verba vestra sunt.

Restatis igitur vos;

An me, inquam, nisi te audire vellem, censes haec dicturum fuisse?

Explanetur igitur.

Quid ergo aliud intellegetur nisi uti ne quae pars naturae neglegatur?

Confecta res esset.

Sed tamen enitar et, si minus multa mihi occurrent, non fugiam ista popularia.

Quippe, inquieta cum tam docuerim gradus istam rem non habere quam virtutem, in qua sit ipsum etíam beatum.

Nam et complectitur verbis, quod vult, et dicit plane, quod intellegam; Audio equidem philosophi vocem, Epicure, sed quid tibi dicendum sit oblitus es. Solum praeterea formosum, solum liberum, solum civem, stultost; Ut necesse sit omnium rerum, quae natura vigeant, similem esse finem, non eundem.

1. Virtutibus igitur rectissime mihi videris et ad consuetudinem nostrae orationis vitia posuisse contraria.
2. Sed quia studebat laudi et dignitati, multum in virtute processerat.
3. Sed vos squalidius, illorum vides quam niteat oratio.
4. Scrupulum, inquam, abeunti;
5. Et certamen honestum et disputatio splendida! omnis est enim de virtutis dignitate contentio.
6. Theophrastum tamen adhibeamus ad pleraque, dum modo plus in virtute teneamus, quam ille tenuit, firmitatis et roboris.
7. Facit enim ille duo seiuncta ultima bonorum, quae ut essent vera, coniungi debuerunt;

Quod non subducta utilitatis ratione effici solet, sed ipsum a se oritur et sua sponte nascitur. Idem fecisset Epicurus, si sententiam hanc, quae nunc Hieronymi est, coniunxisset cum Aristippi vetere sententia. Primum non saepe, deinde quae est ista relaxatio, cum et praeteriti doloris memoria recens est et futuri atque inpendentis torquet timor? Nam, ut paulo ante docui, augendae voluptatis finis est doloris omnis amotio.

Ratio ista, quam defendis, praecepta, quae didicisti, quae probas, funditus evertunt amicitiam, quamvis eam Epicurus, ut facit, in caelum efferat laudibus. Et hercule-fatendum est enim, quod sentio -mirabilis est apud illos contextus rerum. Ille vero, si insipiens-quo certe, quoniam tyrannus -, numquam beatus; Sin te auctoritas commovebat, nobisne omnibus et Platoni ipsi nescio quem illum anteponebas? Nec vero sum nescius esse utilitatem in historia, non modo voluptatem. Odium autem et invidiam facile vitabis. Aut pertinacissimus fueris, si in eo perstiteris ad corpus ea, quae dixi, referri, aut deserueris totam Epicuri voluptatem, si negaveris. Quae dici eadem de ceteris virtutibus possunt, quarum omnium fundamenta vos in voluptate tamquam in aqua ponitis. Quae cum dixisset, finem ille. Itaque primos congressus copulationesque et consuetudinum instituendarum voluntates fieri propter voluptatem; Idem iste, inquam, de voluptate quid sentit? Sed emolumenta communia esse dicuntur, recte autem facta et peccata non habentur communia.

Atque etiam valítudinem, vires, vacuitatem doloris non propter utilitatem solum, sed etiam ipsas propter se expetemus. Haeret in salebra. Istam voluptatem, inquit, Epicurus ignorat? Ego quoque, inquit, didicerim libentius si quid attuleris, quam te reprehenderim. De quibus etsi a Chrysippo maxime est elaboratum, tamen a Zenone minus multo quam ab antiquis; Nulla erit controversia. Quod mihi quidem visus est, cum sciret, velle tamen confitentem audire Torquatum. Itaque ad tempus ad Pisonem omnes. Quid in isto egregio tuo officio et tanta fide-sic enim existimo-ad corpus refers? Si enim ita est, vide ne facinus facias, cum mori suadeas. Tum ille: Tu autem cum ipse tantum librorum habeas, quos hic tandem requiris?

Minime vero istorum quidem, inquit. Deinde prima illa, quae in congressu solemus: Quid tu, inquit, huc? Sin autem ad animum, falsum est, quod negas animi ullum esse gaudium, quod non referatur ad corpus. Quis istud, quaeso, nesciebat? Philosophi autem in suis lectulis plerumque moriuntur. Pugnant Stoici cum Peripateticis.

A villa enim, credo, et: Si ibi te esse scissem, ad te ipse venissem.

Verum esto: verbum ipsum voluptatis non habet dignitatem, nec nos fortasse intellegimus. Quae cum essent dicta, finem fecimus et ambulandi et disputandi. Nihil enim arbitror esse magna laude dignum, quod te praetermissurum credam aut mortis aut doloris metu. Non enim in ipsa sapientia positum est beatum esse, sed in iis rebus, quas sapientia comparat ad voluptatem. Ita relinquet duas, de quibus etiam atque etiam consideret. Quae cum praeponunt, ut sit aliqua rerum selectio, naturam videntur sequi; Utrum igitur percurri omnem Epicuri disciplinam placet an de una voluptate quaeri, de qua omne certamen est? Nonne videmus quanta perturbatio rerum omnium consequatur, quanta confusio? Restatis igitur vos;

Etsi ea quidem, quae adhuc dixisti, quamvis ad aetatem recte isto modo dicerentur.

Venit ad extremum; Mihi enim satis est, ipsis non satis. Quis istud possit, inquit, negare? A primo, ut opinor, animantium ortu petitur origo summi boni. An, si id probas, fieri ita posse negas, ut ii, qui virtutis compotes sint, etiam malis quibusdam affecti beati sint? Cum autem progrediens confirmatur animus, agnoscit ille quidem naturae vim, sed ita, ut progredi possit longius, per se sit tantum inchoata. Quae ista amicitia est? Audeo dicere, inquit. Quae quidem sapientes sequuntur duce natura tamquam videntes; Nullus est igitur cuiusquam dies natalis. Sed quoniam et advesperascit et mihi ad villam revertendum est, nunc quidem hactenus;

Quoniamque in iis rebus, quae neque in virtutibus sunt neque in vitiis, est tamen quiddam, quod usui possit esse, tollendum id non est.

• Rem unam praeclarissimam omnium maximeque laudandam, penitus viderent, quonam gaudio complerentur, cum tantopere eius adumbrata opinione laetentur?
• Plane idem, inquit, et maxima quidem, qua fieri nulla maior potest.
• Hinc ceteri particulas arripere conati suam quisque videro voluit afferre sententiam.
• Quarum ambarum rerum cum medicinam pollicetur, luxuriae licentiam pollicetur.

Post enim Chrysippum eum non sane est disputatum.

Illis videtur, qui illud non dubitant bonum dicere -; Praeclare hoc quidem. Octavio fuit, cum illam severitatem in eo filio adhibuit, quem in adoptionem D. Praeterea et appetendi et refugiendi et omnino rerum gerendarum initia proficiscuntur aut a voluptate aut a dolore. Neminem videbis ita laudatum, ut artifex callidus comparandarum voluptatum diceretur.

Respondeat totidem verbis.

Ait enim se, si uratur, Quam hoc suave! dicturum.

Ita credo.

Licet hic rursus ea commemores, quae optimis verbis ab Epicuro de laude amicitiae dicta sunt.

Hic ambiguo ludimur.

Eaedem enim utilitates poterunt eas labefactare atque pervertere.

Age sane, inquam.

In schola desinis.

De hominibus dici non necesse est. Hanc se tuus Epicurus omnino ignorare dicit quam aut qualem esse velint qui honestate summum bonum metiantur. Praeteritis, inquit, gaudeo. Atque etiam ad iustitiam colendam, ad tuendas amicitias et reliquas caritates quid natura valeat haec una cognitio potest tradere. Nihil enim arbitror esse magna laude dignum, quod te praetermissurum credam aut mortis aut doloris metu. Quid sequatur, quid repugnet, vident. Recte, inquit, intellegis. Homines optimi non intellegunt totam rationem everti, si ita res se habeat. Positum est a nostris in iis esse rebus, quae secundum naturam essent, non dolere;

Itaque a sapientia praecipitur se ipsam, si usus sit, sapiens ut relinquat.

Haec dicuntur inconstantissime. Hinc ceteri particulas arripere conati suam quisque videro voluit afferre sententiam. Is enim percontando atque interrogando elicere solebat eorum opiniones, quibuscum disserebat, ut ad ea, quae ii respondissent, si quid videretur, diceret. Iam enim adesse poterit. Hic ego: Pomponius quidem, inquam, noster iocari videtur, et fortasse suo iure. Paria sunt igitur. Et non ex maxima parte de tota iudicabis? Occultum facinus esse potuerit, gaudebit; Sin autem ad animum, falsum est, quod negas animi ullum esse gaudium, quod non referatur ad corpus. Hoc ille tuus non vult omnibusque ex rebus voluptatem quasi mercedem exigit.

Unum, cum in voluptate sumus, alterum, cum in dolore, tertium hoc, in quo nunc equidem sum, credo item vos, nec in dolore nec in voluptate;

Atque ita re simpliciter primo collocata reliqua subtilius persequentes corporis bona facilem quandam rationem habere censebant; Cuius similitudine perspecta in formarum specie ac dignitate transitum est ad honestatem dictorum atque factorum. Velut ego nunc moveor. Sin dicit obscurari quaedam nec apparere, quia valde parva sint, nos quoque concedimus; Quae si potest singula consolando levare, universa quo modo sustinebit? Sed utrum hortandus es nobis, Luci, inquit, an etiam tua sponte propensus es? Verum tamen cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res verba rapiunt; Nam prius a se poterit quisque discedere quam appetitum earum rerum, quae sibi conducant, amittere. Ita credo. Ex rebus enim timiditas, non ex vocabulis nascitur. Atque etiam ad iustitiam colendam, ad tuendas amicitias et reliquas caritates quid natura valeat haec una cognitio potest tradere. Tria genera cupiditatum, naturales et necessariae, naturales et non necessariae, nec naturales nec necessariae. Quo invento omnis ab eo quasi capite de summo bono et malo disputatio ducitur.

Itaque earum rerum hic tenetur a sapiente delectus, ut aut reiciendis voluptatibus maiores alias consequatur aut perferendis doloribus asperiores repellat. Nec vero sum nescius esse utilitatem in historia, non modo voluptatem. Hoc loco discipulos quaerere videtur, ut, qui asoti esse velint, philosophi ante fiant. Qui autem diffidet perpetuitati bonorum suorum, timeat necesse est, ne aliquando amissis illis sit miser. Et quidem, inquit, vehementer errat; Equidem e Cn. Sed ea mala virtuti magnitudine obruebantur. Hoc Hieronymus summum bonum esse dixit.

Nam et a te perfici istam disputationem volo, nec tua mihi oratio longa videri potest. Tanti autem aderant vesicae et torminum morbi, ut nihil ad eorum magnitudinem posset accedere. Deque his rebus satis multa in nostris de re publica libris sunt dicta a Laelio. Verum tamen cum de rebus grandioribus dicas, ipsae res verba rapiunt; Nihilne est in his rebus, quod dignum libero aut indignum esse ducamus? Itaque quantum adiit periculum! ad honestatem enim illum omnem conatum suum referebat, non ad voluptatem. Atque haec coniunctio confusioque virtutum tamen a philosophis ratione quadam distinguitur. Possumusne ergo in vita summum bonum dicere, cum id ne in cena quidem posse videamur?

Ita similis erit ei finis boni, atque antea fuerat, neque idem tamen;

Itaque et manendi in vita et migrandi ratio omnis iis rebus, quas supra dixi, metienda. Atque ego: Scis me, inquam, istud idem sentire, Piso, sed a te opportune facta mentio est.

Quis Aristidem non mortuum diligit? Qua tu etiam inprudens utebare non numquam. Qui autem voluptate vitam effici beatam putabit, qui sibi is conveniet, si negabit voluptatem crescere longinquitate? Quod ea non occurrentia fingunt, vincunt Aristonem; Ut enim consuetudo loquitur, id solum dicitur honestum, quod est populari fama gloriosum. Nunc haec primum fortasse audientis servire debemus. Sin tantum modo ad indicia veteris memoriae cognoscenda, curiosorum. Sed nonne merninisti licere mihi ista probare, quae sunt a te dicta? ALIO MODO.

Eam stabilem appellas.

Mihi quidem Antiochum, quem audis, satis belle videris attendere.

Quare conare, quaeso.

At tu eadem ista dic in iudicio aut, si coronam times, dic in senatu.

Quo tandem modo?

Incommoda autem et commoda-ita enim estmata et dustmata appello-communia esse voluerunt, paria noluerunt.

Sed haec quidem liberius ab eo dicuntur et saepius.

Sed quanta sit alias, nunc tantum possitne esse tanta. Quasi vero, inquit, perpetua oratio rhetorum solum, non etiam philosophorum sit. Num igitur dubium est, quin, si in re ipsa nihil peccatur a superioribus, verbis illi commodius utantur? Video equidem, inquam, sed tamen iam infici debet iis artibus, quas si, dum est tener, conbiberit, ad maiora veniet paratior. Hic ambiguo ludimur.

1. Nec vero alia sunt quaerenda contra Carneadeam illam sententiam.
2. Quos nisi redarguimus, omnis virtus, omne decus, omnis vera laus deserenda est.
3. At vero illa, quae Peripatetici, quae Stoici dicunt, semper tibi in ore sunt in iudiciis, in senatu.
4. Fadio Gallo, cuius in testamento scriptum esset se ab eo rogatum ut omnis hereditas ad filiam perveniret.
5. Traditur, inquit, ab Epicuro ratio neglegendi doloris.
6. Quis suae urbis conservatorem Codrum, quis Erechthei filias non maxime laudat?

1. Ergo adhuc, quantum equidem intellego, causa non videtur fuisse mutandi nominis.
2. Ita relinquet duas, de quibus etiam atque etiam consideret.
3. Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior;
4. De ingenio eius in his disputationibus, non de moribus quaeritur.
5. Hic ego: Pomponius quidem, inquam, noster iocari videtur, et fortasse suo iure.
6. Quid autem habent admirationis, cum prope accesseris?

Non potes, nisi retexueris illa.

Et adhuc quidem ita nobis progresso ratio est, ut ea duceretur omnis a prima commendatione naturae. Nunc dicam de voluptate, nihil scilicet novi, ea tamen, quae te ipsum probaturum esse confidam. Apparet statim, quae sint officia, quae actiones. Hi curatione adhibita levantur in dies, valet alter plus cotidie, alter videt. Praetereo multos, in bis doctum hominem et suavem, Hieronymum, quem iam cur Peripateticum appellem nescio. Quae similitudo in genere etiam humano apparet. Se dicere inter honestum et turpe nimium quantum, nescio quid inmensum, inter ceteras res nihil omnino interesse.

Et harum quidem rerum facilis est et expedita distinctio. Hoc ille tuus non vult omnibusque ex rebus voluptatem quasi mercedem exigit. Sed residamus, inquit, si placet. Tum ille: Tu autem cum ipse tantum librorum habeas, quos hic tandem requiris? Quod iam a me expectare noli. In quibus doctissimi illi veteres inesse quiddam caeleste et divinum putaverunt. Nec tamen ullo modo summum pecudis bonum et hominis idem mihi videri potest. Et harum quidem rerum facilis est et expedita distinctio. Apparet statim, quae sint officia, quae actiones.

Rem unam praeclarissimam omnium maximeque laudandam, penitus viderent, quonam gaudio complerentur, cum tantopere eius adumbrata opinione laetentur? Ut aliquid scire se gaudeant? Fortasse id optimum, sed ubi illud: Plus semper voluptatis? Id Sextilius factum negabat. Legimus tamen Diogenem, Antipatrum, Mnesarchum, Panaetium, multos alios in primisque familiarem nostrum Posidonium. Mihi vero, inquit, placet agi subtilius et, ut ipse dixisti, pressius. Atqui, inquam, Cato, si istud optinueris, traducas me ad te totum licebit. Certe, nisi voluptatem tanti aestimaretis.

Sit hoc ultimum bonorum, quod nunc a me defenditur; Dici enim nihil potest verius. Mihi, inquam, qui te id ipsum rogavi? Dicet pro me ipsa virtus nec dubitabit isti vestro beato M. Audax negotium, dicerem impudens, nisi hoc institutum postea translatum ad philosophos nostros esset. Videsne quam sit magna dissensio? Sint ista Graecorum; Ut alios omittam, hunc appello, quem ille unum secutus est.

Sensibus enim ornavit ad res percipiendas idoneis, ut nihil aut non multum adiumento ullo ad suam confirmationem indigerent; Vitiosum est enim in dividendo partem in genere numerare. Haeret in salebra. Quae cum dixisset paulumque institisset, Quid est? Cum id quoque, ut cupiebat, audivisset, evelli iussit eam, qua erat transfixus, hastam. Atque ab his initiis profecti omnium virtutum et originem et progressionem persecuti sunt. Nam, ut sint illa vendibiliora, haec uberiora certe sunt. Tollenda est atque extrahenda radicitus.

Tenent mordicus.

In quibus doctissimi illi veteres inesse quiddam caeleste et divinum putaverunt.

Moriatur, inquit.

Indicant pueri, in quibus ut in speculis natura cernitur.

Quid iudicant sensus?

Nihil acciderat ei, quod nollet, nisi quod anulum, quo delectabatur, in mari abiecerat.

Eam stabilem appellas.

Hi curatione adhibita levantur in dies, valet alter plus cotidie, alter videt.

Nihil sane.

Quod quidem nobis non saepe contingit.

Si longus, levis;

Nunc dicam de voluptate, nihil scilicet novi, ea tamen, quae te ipsum probaturum esse confidam.

Pugnant Stoici cum Peripateticis.

An dubium est, quin virtus ita maximam partem optineat in rebus humanis, ut reliquas obruat?

Quid adiuvas?

Scio enim esse quosdam, qui quavis lingua philosophari possint;

Theophrastus mediocriterne delectat, cum tractat locos ab Aristotele ante tractatos?

Non laboro, inquit, de nomine. Multa sunt dicta ab antiquis de contemnendis ac despiciendis rebus humanis; Paulum, cum regem Persem captum adduceret, eodem flumine invectio? Ratio enim nostra consentit, pugnat oratio. Multa sunt dicta ab antiquis de contemnendis ac despiciendis rebus humanis; Quos quidem tibi studiose et diligenter tractandos magnopere censeo.

1. Satis est ad hoc responsum.
2. Ac ne plura complectar-sunt enim innumerabilia-, bene laudata virtus voluptatis aditus intercludat necesse est.
3. Eam tum adesse, cum dolor omnis absit;
4. Egone non intellego, quid sit don Graece, Latine voluptas?

1. Nam quid possumus facere melius?
2. Qui ita affectus, beatum esse numquam probabis;
3. Bonum negas esse divitias, praeposìtum esse dicis?
4. Sed quia studebat laudi et dignitati, multum in virtute processerat.

Sed eum qui audiebant, quoad poterant, defendebant sententiam suam.

Negat enim summo bono afferre incrementum diem. Quae iam oratio non a philosopho aliquo, sed a censore opprimenda est. Pungunt quasi aculeis interrogatiunculis angustis, quibus etiam qui assentiuntur nihil commutantur animo et idem abeunt, qui venerant. Itaque nostrum est-quod nostrum dico, artis est-ad ea principia, quae accepimus. Ne amores quidem sanctos a sapiente alienos esse arbitrantur. Scio enim esse quosdam, qui quavis lingua philosophari possint; Et nunc quidem quod eam tuetur, ut de vite potissimum loquar, est id extrinsecus;

Egone quaeris, inquit, quid sentiam? Si longus, levis; Placet igitur tibi, Cato, cum res sumpseris non concessas, ex illis efficere, quod velis? Quid, cum fictas fabulas, e quibus utilitas nulla elici potest, cum voluptate legimus? Vide, ne etiam menses! nisi forte eum dicis, qui, simul atque arripuit, interficit.

Nam qui valitudinem aestimatione aliqua dignam iudicamus neque eam tamen in bonis ponimus, idem censemus nullam esse tantam aestimationem, ut ea virtuti anteponatur. Aberat omnis dolor, qui si adesset, nec molliter ferret et tamen medicis plus quam philosophis uteretur. Quid enim de amicitia statueris utilitatis causa expetenda vides. Praeclare enim Plato: Beatum, cui etiam in senectute contigerit, ut sapientiam verasque opiniones assequi possit. Est autem etiam actio quaedam corporis, quae motus et status naturae congruentis tenet; Saepe ab Aristotele, a Theophrasto mirabiliter est laudata per se ipsa rerum scientia; Ita multo sanguine profuso in laetitia et in victoria est mortuus.

Qui ita affectus, beatum esse numquam probabis; Nec enim, cum tua causa cui commodes, beneficium illud habendum est, sed faeneratio, nec gratia deberi videtur ei, qui sua causa commodaverit. Quo plebiscito decreta a senatu est consuli quaestio Cn. Stoici scilicet. Quid enim ab antiquis ex eo genere, quod ad disserendum valet, praetermissum est? Quid affers, cur Thorius, cur Caius Postumius, cur omnium horum magister, Orata, non iucundissime vixerit? Sed quoniam et advesperascit et mihi ad villam revertendum est, nunc quidem hactenus; Verum esto: verbum ipsum voluptatis non habet dignitatem, nec nos fortasse intellegimus. Pungunt quasi aculeis interrogatiunculis angustis, quibus etiam qui assentiuntur nihil commutantur animo et idem abeunt, qui venerant. Ista ipsa, quae tu breviter: regem, dictatorem, divitem solum esse sapientem, a te quidem apte ac rotunde; Quae ista amicitia est?

Atque haec coniunctio confusioque virtutum tamen a philosophis ratione quadam distinguitur. Omnes enim iucundum motum, quo sensus hilaretur. Sic enim maiores nostri labores non fugiendos tristissimo tamen verbo aerumnas etiam in deo nominaverunt. Compensabatur, inquit, cum summis doloribus laetitia. Haec igitur Epicuri non probo, inquam. Ergo hoc quidem apparet, nos ad agendum esse natos. Quid affers, cur Thorius, cur Caius Postumius, cur omnium horum magister, Orata, non iucundissime vixerit? Ut vero conservetur omnis homini erga hominem societas, coniunctio, caritas, et emolumenta et detrimenta, quae felmata et blammata appellant, communia esse voluerunt;

Sit hoc ultimum bonorum, quod nunc a me defenditur;

Sed id ne cogitari quidem potest quale sit, ut non repugnet ipsum sibi. Tria genera bonorum; Cupiditates non Epicuri divisione finiebat, sed sua satietate. An eiusdem modi? Hinc ceteri particulas arripere conati suam quisque videro voluit afferre sententiam. Quis, quaeso, illum negat et bonum virum et comem et humanum fuisse? Egone quaeris, inquit, quid sentiam? Quae cum praeponunt, ut sit aliqua rerum selectio, naturam videntur sequi; Haeret in salebra. Quid, cum volumus nomina eorum, qui quid gesserint, nota nobis esse, parentes, patriam, multa praeterea minime necessaria?

Deinde prima illa, quae in congressu solemus: Quid tu, inquit, huc?

Sed vobis voluptatum perceptarum recordatio vitam beatam facit, et quidem corpore perceptarum. Sunt etiam turpitudines plurimae, quae, nisi honestas natura plurimum valeat, cur non cadant in sapientem non est facile defendere. Quare attende, quaeso. Ad eas enim res ab Epicuro praecepta dantur. Quae dici eadem de ceteris virtutibus possunt, quarum omnium fundamenta vos in voluptate tamquam in aqua ponitis. Satis est tibi in te, satis in legibus, satis in mediocribus amicitiis praesidii. Modo etiam paulum ad dexteram de via declinavi, ut ad Pericli sepulcrum accederem. Proclivi currit oratio. Idcirco enim non desideraret, quia, quod dolore caret, id in voluptate est. Ex quo intellegitur nec intemperantiam propter se esse fugiendam temperantiamque expetendam, non quia voluptates fugiat, sed quia maiores consequatur. At tu eadem ista dic in iudicio aut, si coronam times, dic in senatu. Quas enim kakaw Graeci appellant, vitia malo quam malitias nominare. Age, inquies, ista parva sunt. Nemo nostrum istius generis asotos iucunde putat vivere.

• Negat esse eam, inquit, propter se expetendam.
• Expressa vero in iis aetatibus, quae iam confirmatae sunt.
• Quod autem satis est, eo quicquid accessit, nimium est;
• Pungunt quasi aculeis interrogatiunculis angustis, quibus etiam qui assentiuntur nihil commutantur animo et idem abeunt, qui venerant.

Memini vero, inquam;

Si qua in iis corrigere voluit, deteriora fecit.

Reguli reiciendam;

Quod autem meum munus dicis non equidem recuso, sed te adiungo socium.

Haeret in salebra.

Videamus animi partes, quarum est conspectus illustrior;

Negare non possum.

Ostendit pedes et pectus.

Qua in vita tantum abest ut voluptates consectentur, etiam curas, sollicitudines, vigilias perferunt optimaque parte hominis, quae in nobis divina ducenda est, ingenii et mentis acie fruuntur nec voluptatem requirentes nec fugientes laborem.

Terram, mihi crede, ea lanx et maria deprimet.

Huic Epicurus praecentet, si potest, cui e viperino morsu venae viscerum Veneno inbutae taetros cruciatus cient! Sic Epicurus: Philocteta, st! brevis dolor. Qui est in parvis malis. Quos qui tollunt et nihil posse percipi dicunt, ii remotis sensibus ne id ipsum quidem expedire possunt, quod disserunt. Ista ipsa, quae tu breviter: regem, dictatorem, divitem solum esse sapientem, a te quidem apte ac rotunde; Quae similitudo in genere etiam humano apparet. Quam multa vitiosa! summum enim bonum et malum vagiens puer utra voluptate diiudicabit, stante an movente? Respondeat totidem verbis. Dic in quovis conventu te omnia facere, ne doleas.

Atque his tribus generibus honestorum notatis quartum sequitur et in eadem pulchritudine et aptum ex illis tribus, in quo inest ordo et moderatio.

Ergo in iis adolescentibus bonam spem esse dicemus et magnam indolem, quos suis commodis inservituros et quicquid ipsis expediat facturos arbitrabimur?

1. An, partus ancillae sitne in fructu habendus, disseretur inter principes civitatis, P.
2. Quicquid porro animo cernimus, id omne oritur a sensibus;
3. Septem autem illi non suo, sed populorum suffragio omnium nominati sunt.
4. Non enim iam stirpis bonum quaeret, sed animalis.

• Quid est enim aliud esse versutum?
• A villa enim, credo, et: Si ibi te esse scissem, ad te ipse venissem.
• An potest, inquit ille, quicquam esse suavius quam nihil dolere?
• Que Manilium, ab iisque M.
• Ita graviter et severe voluptatem secrevit a bono.
• Nam quid possumus facere melius?

• Octavio fuit, cum illam severitatem in eo filio adhibuit, quem in adoptionem D.
• Itaque hic ipse iam pridem est reiectus;
• Itaque dicunt nec dubitant: mihi sic usus est, tibi ut opus est facto, fac.
• Utrum igitur tibi litteram videor an totas paginas commovere?
• Dic in quovis conventu te omnia facere, ne doleas.
• Et certamen honestum et disputatio splendida! omnis est enim de virtutis dignitate contentio.
• Beatus sibi videtur esse moriens.

1. Duo enim genera quae erant, fecit tria.
2. Levatio igitur vitiorum magna fit in iis, qui habent ad virtutem progressionis aliquantum.
3. Sed plane dicit quod intellegit.
4. Atque hoc loco similitudines eas, quibus illi uti solent, dissimillimas proferebas.

Progredientibus autem aetatibus sensim tardeve potius quasi nosmet ipsos cognoscimus.

Expectoque quid ad id, quod quaerebam, respondeas. Graecum enim hunc versum nostis omnes-: Suavis laborum est praeteritorum memoria. Immo videri fortasse. Neque enim disputari sine reprehensione nec cum iracundia aut pertinacia recte disputari potest. Tum Piso: Quoniam igitur aliquid omnes, quid Lucius noster? Non est enim vitium in oratione solum, sed etiam in moribus. Habent enim et bene longam et satis litigiosam disputationem. Sed ne, dum huic obsequor, vobis molestus sim. Ita ne hoc quidem modo paria peccata sunt. Honesta oratio, Socratica, Platonis etiam.

Sed hoc summum bonum, quod tertia significatione intellegitur, eaque vita, quae ex summo bono degitur, quia coniuncta ei virtus est. Igitur neque stultorum quisquam beatus neque sapientium non beatus. Non laboro, inquit, de nomine. Nullum inveniri verbum potest quod magis idem declaret Latine, quod Graece, quam declarat voluptas. Minime vero, inquit ille, consentit. Graece donan, Latine voluptatem vocant. Atque haec ita iustitiae propria sunt, ut sint virtutum reliquarum communia. Nec lapathi suavitatem acupenseri Galloni Laelius anteponebat, sed suavitatem ipsam neglegebat; At iam decimum annum in spelunca iacet.

Fortitudinis quaedam praecepta sunt ac paene leges, quae effeminari virum vetant in dolore.

At ille pellit, qui permulcet sensum voluptate. Rem unam praeclarissimam omnium maximeque laudandam, penitus viderent, quonam gaudio complerentur, cum tantopere eius adumbrata opinione laetentur? Coniunctio autem cum honestate vel voluptatis vel non dolendi id ipsum honestum, quod amplecti vult, id efficit turpe. Quae sequuntur igitur?

Tenesne igitur, inquam, Hieronymus Rhodius quid dicat esse summum bonum, quo putet omnia referri oportere? An potest cupiditas finiri? Epicurei num desistunt de isdem, de quibus et ab Epicuro scriptum est et ab antiquis, ad arbitrium suum scribere? Occultum facinus esse potuerit, gaudebit; Res enim se praeclare habebat, et quidem in utraque parte. Ut placet, inquit, etsi enim illud erat aptius, aequum cuique concedere. Ita ne hoc quidem modo paria peccata sunt. Ex rebus enim timiditas, non ex vocabulis nascitur. Ita enim se Athenis collocavit, ut sit paene unus ex Atticis, ut id etiam cognomen videatur habiturus. Suam denique cuique naturam esse ad vivendum ducem.

Si qua in iis corrigere voluit, deteriora fecit.

Sed tamen enitar et, si minus multa mihi occurrent, non fugiam ista popularia. Quae quo sunt excelsiores, eo dant clariora indicia naturae. Quid enim de amicitia statueris utilitatis causa expetenda vides. Quis contra in illa aetate pudorem, constantiam, etiamsi sua nihil intersit, non tamen diligat? De vacuitate doloris eadem sententia erit. Quid ergo dubitamus, quin, si non dolere voluptas sit summa, non esse in voluptate dolor sit maximus? Ego quoque, inquit, didicerim libentius si quid attuleris, quam te reprehenderim. Ad eos igitur converte te, quaeso. Quamquam in hac divisione rem ipsam prorsus probo, elegantiam desidero. Illa argumenta propria videamus, cur omnia sint paria peccata.

• Dempta enim aeternitate nihilo beatior Iuppiter quam Epicurus;
• Nam ista vestra: Si gravis, brevis;
• Quorum altera prosunt, nocent altera.
• Deinde disputat, quod cuiusque generis animantium statui deceat extremum.
• An dubium est, quin virtus ita maximam partem optineat in rebus humanis, ut reliquas obruat?
• Qua igitur re ab deo vincitur, si aeternitate non vincitur?

Non enim hilaritate nec lascivia nec risu aut ioco, comite levitatis, saepe etiam tristes firmitate et constantia sunt beati. Et nemo nimium beatus est; Ab hoc autem quaedam non melius quam veteres, quaedam omnino relicta. Res enim fortasse verae, certe graves, non ita tractantur, ut debent, sed aliquanto minutius. Efficiens dici potest. Venit ad extremum; Eorum enim est haec querela, qui sibi cari sunt seseque diligunt. Praeclare hoc quidem. Omnium enim rerum principia parva sunt, sed suis progressionibus usa augentur nec sine causa;

Sed quanta sit alias, nunc tantum possitne esse tanta. Aut etiam, ut vestitum, sic sententiam habeas aliam domesticam, aliam forensem, ut in fronte ostentatio sit, intus veritas occultetur? Ut pulsi recurrant? Sit, inquam, tam facilis, quam vultis, comparatio voluptatis, quid de dolore dicemus? Vide, quaeso, rectumne sit. Quod non faceret, si in voluptate summum bonum poneret. At vero illa, quae Peripatetici, quae Stoici dicunt, semper tibi in ore sunt in iudiciis, in senatu. Id quaeris, inquam, in quo, utrum respondero, verses te huc atque illuc necesse est. Hoc unum Aristo tenuit: praeter vitia atque virtutes negavit rem esse ullam aut fugiendam aut expetendam. Hoc est vim afferre, Torquate, sensibus, extorquere ex animis cognitiones verborum, quibus inbuti sumus. Restincta enim sitis stabilitatem voluptatis habet, inquit, illa autem voluptas ipsius restinctionis in motu est.